Historia
Cmentarz Komunalny w Wieliczce przy ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego powstał w pierwszej połowie XIX wieku, w okresie urbanistycznego ożywienia miasta, w następstwie zarządzeń austriackich władz zaborczych zabraniających dalszego utrzymywania cmentarzy przykościelnych wewnątrz aglomeracji miejskich (1784 – 1792).
Nagrobek Józefa Lilla von Lillenbacha (zm.1832) – najstarszy nagrobek wielickiego cmentarza wykonany z piaskowca i marmuru dębnickiego. (Kw. XIII).
Eksmisją objęto kilka zespołów cmentarnych, po których nie ma już śladów. Główny cmentarz miejski znajdował się wokół kościoła parafialnego p. w . św. Klemensa. Drugi cmentarz istniał obok XIV wiecznego kościoła p. w. św Ducha, przy szpitalu i przytułku dla ubogich okaleczonych górników. (obecnie Magistrat.Duże cmentarzysko odkryto podczas badań archeologicznych, prowadzonych przez Muzeum Żup Krakowskich, na zachodnim obrzeżu Parku miejskiego im. Adama Mickiewicza, w rejonie XIII wiecznego kościoła p. w . św.Krzyża. Na nekropolii przy modrzewiowym kościele p. w . św. Sebastiana, wystawionym w XVII wielu chowano aż do pierwszej połowy XIX wieku licznych wieliczan zmarłych w czasie epidemii febry, cholery i dżumy. Przy kościele OO. Franciszkanów chowano głównie członków rodzin tercjarskich i okoliczna szlachtę.
Nowy cmentarz powszechny przy drodze do Czarnochowic po raz pierwszy został zaznaczony na planie Wieliczka Ludwika Emanuela Hrdiny z 1818 r. w pobliżu szańca przygotowywanej w latach siedemdziesiątych XVIII w. polowej twierdzy austriackiej.
Przyjęty przez Ludwika Młynka w „Dziejach parafii wielickiej” (Kraków 1935) rok 1883 jak rok założenia „dzisiejszego cmentarza na gruntach dawnego szpitala św. Ducha” należy uznać za rok wytyczenia najstarszych miejsc na pochówki oraz poświecenia nekropolii. Wzrost liczby zgonów wywołany szalejącą w 1831 cholerą zbiegł się z przybyciem proboszcza ks. Andrzeja Danka, który po długiej przerwie osiadł w Wieliczce na stałe, oraz z inicjatywą filantropijnej działaczki Julii z Klemensiewiczów Langerowej, żony Fryderyka Langera – adiunkta Zarządu Salinarnego – która wzniosła nad grobem męża i córki „własnym sumptem” w 1834 r. kaplice cmentarną p. w. św. Kingi (Kunegundy).
Kaplica Langerów i dawny dom przedpogrzebowy flankowały wjazd na cmentarz. Centrum nekropolii stanowił okrąg obsadzony drzewami. Reliktem pierwotnego układu (widocznego na planie z 1847 r.)jest skośne ustawienie najstarszego zachowanego nagrobka Józefa Lilla von Lillenbacha z 1832 r.
Układ kwaterowy cmentarza wprowadzono przed 1878 r., wytyczając aleję główną w kierunku północ południe i aleję poprzeczną identyczną z pierwotną południową granicą cmentarza. W okresie pierwszej wojny światowej Wojskowa Komenda Rejonowa przy austriackim dowództwie Okręgu Wojskowego „Galicja Zachodnia” przeprowadziła budowę Kwatery Wojskowej, powtórnie wykorzystanej podczas drugiej wojny światowej i po jej zakończeniu.
Wiek XX przynosi ponadto budowę Domu Przedpogrzebowego wg planów : budowniczego salinarnego Józefa Zimlera z 1925 r . i Józefa Merendy budowniczego z Podgórza z 1926 r. (obecnie kaplica i siedziba administracji cmentarnej) oraz w ostatnich latach – poszerzenie cmentarza w kierunkach wschodnim i północno – wschodnim.
Wielicka nekropolia była miejscem patriotycznych uroczystości. Chór męski Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia” istniejącego od 1872 r. niemal co roku w dniu Wszystkich Świętych wykonywał przy grobach powstańców pieśni żałobne i patriotyczne. 22.I.1938 r. w 75 rocznice wybuchu powstanie styczniowego, odsłonięto na frontowej elewacjo obecnej kaplicy tablicę pamiątkową ku czci wielickich uczestników powstańczego zrywu.
Na cmentarzu wielickim spoczywają m. in.:
Alfons Długosz (1902 – 1975) – artysta malarz, fotografik, twórca i pierwszy, długoletni dyrektor Muzeum Żup Krakowskich.
Zygmunt Golian (1824 – 1885) – ksiądz prałat, kaznodzieja i publicysta, proboszcz Parafii Św. Klemensa, ,odnowiciel kościoła i zespołu plebańskiego, opiekun biednych, honorowy obywatel miasta Wieliczki i radny miejski.(Kw. VII).
Józef Lill von Lillenbach (1797 – 1872) – komisarz górniczy dla Galicji, naczelnik Dyrekcji Górniczej, administrator Urzędu Salinarnego w Wieliczce (Kw. XIII).
Józef Markowski (1860-1920) – rzeźbiarz, samouk, twórca bogatego zestawu rzeźb w soli zdobiącego kaplicę św. Kingi w Kopalni Soli Wieliczka.
Tomasz Markowski (1870 – 1927) – górnik, rzeźbiarz, samouk, twórca płaskorzeźbionych kompozycji solnych w kaplicy św. Kingi w Kopalni Soli Wieliczka.
Olesiński Ferdynand (1859 – 1905) – artysta malarz, uczeń Jana Matejki, twórca obrazu olejnego zdobiącego do 1914 roku ołtarz główny w kaplicy św. Kingi.
Mieczysław Skulimowski (1930 – 1982) – doktor habilitowany medycyny, profesor Akademii Medycznej w Krakowie, założyciel i długoletni dyrektor Sanatorium Alergologicznego w Kopalni Soli Wieliczka.
Franciszek Surówka – Brzegowski (1902 – 1971) – pedagog, profesor w Liceum Ekonomicznym oraz Niższym Seminarium Duchowym OO. Reformatów, poeta.
Edward Windakiewicz (1826 – 1876) – starszy radca skarbu i referent krajowy dla spraw salinarnych.
Jan Wymiatałek (1882 – 1962) – malarz i kupiec wielicki, autor wielu polichromii we wnętrzach wielu kościołów w okolicach Wieliczki, (m. in w Podstolicach).
Autorzy tekstów:
Andrzej Gaczoł i Ignacy Markowski.